Zzp’ers hebben minder vaak last van een burn-out, zien CBS en TNO
Jeaninne Julen, redacteur economonie van dagblad Trouw, wilde weten waarom. Ze heeft daarom afgelopen week een interview gehouden met Arbeids- en organisatiepsycholoog Arjan Bentsink. Voor een ieder die het artikel in Trouw heeft gemist, hieronder de integrale tekst van het artikel over het verschil tussen burn-out bij zelfstandigen en werknemers in loondienst.
Ze worden vaak afgeschilderd als de zieligerds van de arbeidsmarkt. Maar gisteren brachten het Centraal Bureau voor de Statistiek en kennisinstituut TNO een heel ander beeld van de zzp’er naar buiten. Niet hij, maar juist degene in loondienst heeft het zwaar. Want van de zelfstandigen klaagt 7,1 procent over burn-outverschijnselen, terwijl bij medewerkers dit percentage met 14,4 procent twee keer zo hoog ligt.
Arjan Bentsink, arbeids- en organisatiepsycholoog, ziet het ook in zijn praktijk. Het gros van de cliënten die hij behandelt voor een burn-out zit in loondienst. Dat zzp’ers veel minder bij hem op de bank zitten, heeft volgens Bentsink te maken met een verschil in autonomie. Een zelfstandige bepaalt zelf zijn werktijden en takenpakket, terwijl iemand in loondienst veel meer meegaat in de dynamiek van zijn afdeling. Zijn er te weinig collega’s? Dan pakt hij hun werk op. Vraagt de leidinggevende om extra handjes? Hij staat gereed.
Dat verlies aan controle over de werksituatie zorgt voor meer stress, weet Bentsink. “De kans dat de situatie escaleert is dan groter. Zie het als het gevaar van een wild beest. Zit-ie in een kooi, dan ben je minder angstig. Maar gaan de deuren van die kooi open, dan neemt de stress toe omdat ook de dreiging is toegenomen.”
Universitair docent Machteld van den Heuvel ziet nog een ander aspect dat in het voordeel van zzp’ers werkt. “Op het moment dat je een eigen onderneming begint, kies je voor iets dat bij je past, je na aan het hart ligt. Iets wat juist energie geeft in plaats van neemt”, zegt de docent arbeids- en organisatiepsychologie aan de Universiteit van Amsterdam. Dat blijkt ook uit de onderzoekscijfers: driekwart van de zelfstandigen gaat volledig op in zijn werk, ten opzichte van zestig procent van de mensen in loondienst.
Maar, nuanceren de twee ook, de groep zzp’ers is niet homogeen. Schijnzelfstandigen die het zzp-schap in gedwongen zijn, zullen meer stress ervaren dan de bankmedewerker die besluit voor zichzelf te beginnen. Ook de jonge, bevlogen graphic designer die vanwege financiële onzekerheid geen nee durft te zeggen tegen opdrachten, gieren de stresshormonen door het lijf.
En dan zijn er ook nog persoonskenmerken die een rol spelen, stipt Bentsink aan. De assertieveling op de werkvloer zegt bij een te hoge werkdruk gewoon nee tegen de baas, terwijl de ietwat onzekere perfectionist juist nog harder gaat werken. En die onzekerheid en perfectionisme kunnen ook voor de zzp’er funest zijn.